Stefan Grabiński Wyspa Itongo 6/10

Stefan Grabiński to geniusz weird fiction, ale opowiadania wychodziły mi zdecydowanie lepiej niż powieści. Dowodem tego jest bardzo przeciętna powieść fantastyczno-przygodowa "Wyspa Itongo"

Na początek zdanie ostrzeżenia - tekst poniżej zawiera opisy, które mogą zostać uznane za spojlery, więc jakby co, to be warned.

Bohaterem "Wyspy" jest Jan Gniewosz, "wybraniec duchów", człowiek, który potrafi nawiązywac kontakt z umarłymi (pół wieku później ten sam pomysł wykorzysta w swej sadze Nekroskop Brian Lumey). Poczęty  w nawiedzonym domu przez przypadkowo połączoną tam wolą duchów parę, chłopak, od dzieciństwa przejawia silne zdolności  nadzmysłowe. Początkowo objawiają się one zdolnością telekinezy. Znany badacz zjawisk paranormalnych sprowadza Gniewosza do swego instytutu i rozpoczyna badania. Młodzieniec staje się głośnym warszawskim medium, pozwalając uczestnikom seansów na kontakt ze zmarłymi bliskimi. Dzięki zdolnościom  medium udaje się również wyjaśnić tajemnicę nawiedzonego domostwa, w którym się począł.
Niestety talent mediumiczny wymaga poświęcenia - niemożliwe jest jego łączenie z miłością fiazyczną. Kiedy Gniewosz zakochuje się w pięknej wdowie, tajemnice moce kierujące jego życiem na drodze rodzącego się uczucie, sprowadzając na wybrankę straszną śmierć w wypadku.
Serce młodego nie sługa, po okresie żałoby zakochuje się on ponownie. Udaje mu się nawet ożenć z kolejną panią, kiedy jednak obydwoje wyruszają w wielką podróż do Autralii, ich statek ulega katastrofie. Młoda żona tonie, bohatera z jednym tylko przyjacielem rozszalały żywioł wyrzuca na brzeg tajemniczej, nieobecnej na mapach wyspy.
W tym momencie zmienia się charakter powieści - z okultystyczno mediumicznej na przygodowo egzotyczną. Bohater w któtkim czasie zostaje królem dzikusów, pokonuje spiskującego czarownika, następnie podbija sąsiednie plemię, i nawiązuje romans z  dziewiczą kapłanką, co budzi sprzeciw wśród miejscowych, jak również gniew sił panujących na wyspie.

Część "mediumiczna" to taki rozwodniony Grabiński, niewiele grozy, trochę taki produkcyjniak o seansach, ektoplaźmie i smętnych duchach, ale w sumie to wciąż dość porządne "grabińskie" czytadło.
Część przygodowa jednak zawodzi. Tytułowa Wyspa Itongo to dramatyczne pomieszanie z poplątaniem wszelkiej maści egzotycznych pomysłów, które przychodzą Grabińskiemu do głowy. Żeby jakoś usprawiedlwić uprawiane na wyspie multi kulti Wielki Stefan bajdurzy coś o "lądzie, na który przed wiekami trafiały wszystkie ludy". Stąd w opisach etnograficznych mieszają się motywy indyjskie, pacyficzne (pojawiają się nawet posągi ala Wyspa Wielkanocna) z południowoamerykańskimi. Żeby było pocieszniej, mimo "starożytności" ludu Itongo, wpływy te uwzględniają podboje konkwistadorów, bowiem co i rusz pojawiają się, groteskowo, motywy hiszpańskie !
Niepoprawny politycznie rasizm i przekonanie o przyrodzonej głupocie "niebiałych" ludzi przebija z każdej strony - będąc dość zabawnym dokumentem swego czasu. Generalnie przybycie białych sprowadza na Itongo prawdziwą katastrofę - nie dość, że na dzień dobry przybysze zagarniają władzę na wyspie, brutalnie prześladując opozycję, to jeszcze matychmiast wszczynają wojnę w konsekwencji podbijając sąsiednie plemię, by szczęśliwym do tej pory wyspiarzom zafundować wątpliwe atrakcje postępu i rewolucji przemysłowej (koniec książki to opisy fabryk i kopalń, które biali najeźdźcy nasadzili na dziewiczej Itongo). Na dodatek Grabińskiemu całkowicie zmienia się pomysł na bohatera - wybraniec duchów zamienia się ni stąd ni zowąd w wannabe Conana. Musztruje "dzikusów", miota się w wir walki, wymachuje mieczem, uwodzi chętną dziewoję...no, taka ówczesna pulpa przygodowa, nie wyrafinowane weird fiction opowiadań.

"Wyspa Itongo" nie jest całkowitą porażką. Na jej plus liczy się żwawe tempo przygód oraz dramatyczne, niejednoznaczne zakończenie, ale na pewno nie należy od niej rozpoczynać przygody z Grabińskim